Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης γιατί πάρα πολύς κόσμος δεν γνωρίζει βασικά πράγματα (πολλοί δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχει μειονότητα στην Ελλάδα). Η απόσταση της Αθήνας από την Θράκη αλλά και η νοοτροπία "ότι δεν αφορά την πόλη/χωριό μου δεν αφορά και μένα" που έχουμε, όπως και η μη προβολή της συγκεκριμένης περιοχής σε ΜΜΕ, καμπάνιες τουρισμού ή σε εκπαιδευτικά ντοκυμαντέρ είναι κάποιοι από τους λόγους της "άγνοιας" των Ελλήνων για την μειονότητα. Άγνοια στην καλύτερη περίπτωση, στην χειρότερη στερεότυπα και προκαταλήψεις. Θα κάνουμε λοιπόν σήμερα μια προσπάθεια να δώσουμε κάποια στοιχεία για την περιοχή. Ο γράφων την έχει επισκεφτεί 1-2 φορές και έχει και προσωπική εμπειρία με ανθρώπους εκεί και παραδέχεται σήμερα πως μέχρι να την επισκεφτεί δεν γνώριζε και ο ίδιος πολλά πράγματα για την μειονότητα.
Ας ορίσουμε λοιπόν αρχικά τον όρο "μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης". Πρόκειται για τους ανθρώπους εκείνους που ζουν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης σε 120 περίπου χωριά, αλλά και σε γειτονιές των μεγάλων πόλεων της Ξάνθης και της Κομοτηνής οι οποίοι εξαιρέθηκαν από την συμφωνία "περί ανταλλαγής των πληθυσμών" που υπογράφηκε μετά την καταστροφή της Σμύρνης, μεταξύ του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ. Αποτελούν περίπου το 1-2% του ελληνικού πληθυσμού και ορίζονται ως θρησκευτική μειονότητα αφού το χαρακτηριστικό όλων είναι ότι είναι μουσουλμάνοι. Η ελληνική μουσουλμανική μειονότητα αποτελείται από τρεις εθνοτικές ομάδες με χαρακτηριστικό την γλώσσα: τους τουρκόφωνους, τους πομάκους και τους ρομά. Γραπτή γλώσσα έχουν μόνο οι τουρκόφωνοι (τουρκικά) ενώ τα πομάκικα και τα τσιγγάνικα είναι διάλεκτοι και ως εκ τούτου συναντώνται μόνο στον προφορικό λόγο και κινδυνεύουν να χαθούν, καθώς τα τουρκικά επιβάλλονται και στα παιδιά που δεν ανήκουν στην τουρκόφωνη κοινότητα.
Οι άνθρωποι αυτοί είναι Έλληνες πολίτες. Έχουν ελληνική υπηκοότητα. Σύμφωνα με τον νόμο φοιτούν σε ελληνικά σχολεία, διδάσκονται ό,τι διδάσκονται και οι υπόλοιποι Έλληνες και επιπλέον μαθαίνουν τις διδαχές του Κορανίου (σε αντικατάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών) και την τουρκική γλώσσα μαζί με την ελληνική. Στην περιοχή υπάρχουν μειονοτικά δημοτικά και γυμνάσια, όπου φοιτούν μαθητές της μειονότητας, όμως υπάρχουν και μεικτά σχολεία όπου φοιτούν τόσο παιδιά της μειονότητας όσο και χριστιανόπουλα. Οι άντρες υπηρετούν κανονικά στον ελληνικό στρατό, η μόνη διαφορά είναι ότι ορκίζονται στο Κοράνι και όχι στο Ευαγγέλιο. Οι μαθητές έχουν δικαίωμα να φοιτήσουν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ όλης της χώρας με δικό τους σύστημα μοριοδότησης από το 1997, το οποίο είναι διαφορετικό επειδή τα παιδιά αυτά έχουν προβλήματα με την γλώσσα. Συνήθως στο σπίτι μιλάνε την γλώσσα ή διάλεκτο της εθνοτικής ομάδας στην οποία ανήκουν. Στο μειονοτικό σχολείο διδάσκονται τα τούρκικα και τα ελληνικά. Κυκλοφορώντας στις μεγάλες πόλεις της περιοχής όπου υπάρχει μεικτός πληθυσμός μιλούν ελληνικά.Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς, φτάνει να θέλει, ότι όταν εναλλάσσεις τόσο συχνά την γλώσσα με την οποία εκφράζεσαι δεν μπορείς να την μιλάς σωστά και ο γραπτός λόγος είναι ακόμα πιο δύσκολος.
Τα παιδιά αυτά εισάγονται στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα περισσότερα επιλέγουν πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα, η Κομοτηνή. Δυσκολεύονται λόγω γλώσσας να τα τελειώσουν, όμως το όνειρο τους είναι να γυρίσουν πίσω και να ενισχύσουν τα χωριά τους με επιστήμονες. Πολλά από αυτά τα παιδιά επιλέγουν τα πανεπιστήμια της Κωνσταντίνουπολης και της Ανδριανούπολης. Το τουρκικό κράτος στα πλαίσια της προπαγάνδας ενισχύει τις σπουδές τους χαρίζοντας πολλές φορές τα δίδακτρα και επιτρέποντας την διαμονή σε εστίες. Το μεγαλύτερο ποσοστό και αυτών των παιδιών όμως επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Αξιοσημείωτο είναι πως πολλά από αυτά επιλέγουν να σπουδάσουν ελληνική φιλολογία στα τουρκικά πανεπιστήμια και να επιστρέψουν πίσω ως δάσκαλοι.
Οι σπουδές δεν είναι ο στόχος για τα παιδιά της μειονότητας. Οι οικογένειες είναι πολύ φτωχές, οι γονείς ασχολούνται με τις αγροτικές εργασίες (κυρίως στα καπνά) και την οικοδομή. Συνήθως δεν κάνουν σχέσεις όπως τα παιδιά της ηλικίας τους. Λόγω των ισλαμικών παραδόσεων και ανάλογα το χωριό, τα παιδιά αρραβωνιάζονται από μικρά και χωρίς να προηγηθεί κάποιος έστω εφηβικός έρωτας. Ο έρωτας δεν αποτελει τόσο μεγάλο ταμπού όσο ο γάμος με κάποιον Χριστιανό/Χριστιανή. Ακόμα και τα παιδιά που φεύγουν για σπουδές στις μεγάλες πόλεις δεν τολμούν να φανερώσουν τις όποιες ερωτικές τους σχέσεις με χριστιανούς. Οι ισλαμικές παραδόσεις κρατούν συνδεδεμένους τους κατοίκους των χωριών αυτών με την ιδιαίτερη ταυτότητα τους και τους προγόνους τους.
Για την ελληνική πολιτεία, οι άνθρωποι αυτοί αποτελούσαν απειλή. Επί Χούντας στον δρόμο προς τα χωριά αυτά υπήρχε μια μπάρα και φυλάκια, που απαιτούσαν ειδική άδεια από τους κατοίκους για το πέρασμα τους είτε προς την πόλη (Ξάνθη), είτε προς τα χωριά τους. Επισκέπτης χωρίς καταγωγή από τα χωριά αυτά δεν μπορούσε να πάει να τα επισκεφθεί χωρίς σοβαρό λόγο. Η μπάρα έκλεινε κάποια στιγμή την νύχτα μέχρι το πρωί, πολλοί από τους κατοίκους παρέμεναν στην πόλη μακριά από το σπίτι τους. Παρόλο που η Χούντα έπαψε το 1974, οι μπάρες και οι έλεγχοι καταργήθηκαν μόλις το 1997. Για όποιον επισκεφθεί την περιοχή, οι μπάρες είναι ακόμα εκεί, σκουριασμένες και μονίμως ανεβασμένες πια (κανείς δεν βρέθηκε να τις ξηλώσει αναρωτιέμαι), και τα παλιά φυλάκια έχουν γίνει στάσεις των λεωφορείων που ενώνουν τα χωριά μεταξύ τους και με την Ξάνθη. Εδώ και λίγα χρόνια έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες για την διεκδίκηση θέσης στο δημόσιο και φυσικά εκλέγονται στην ελληνική βουλή.
Εδώ και καιρό δεν έχουν πρόσβαση στην ελληνική τηλεόραση καθώς ο αναμεταδότης έχει καταστραφεί. Αντιθέτως μέσω δορυφορικής (συνήθως televes) "πιάνουν" τα διεθνή ΜΜΕ και φυσικά τα τούρκικα. Το διαδίκτυο επίσης δεν έχει φτάσει στα μέρη αυτά, ενώ είναι πολύ δύσκολη και η επικοινωνία μέσω κινητού καθώς δεν έχουν σήμα όλες οι εταιρείες και όταν αυτό συμβαίνει είναι σε συγκεκριμένα σημεία. Οι υποδομές των δρόμων είναι επίσης πολύ παλιές και χρειάζεται να γίνει μια καλή συντήρηση. Δεδομένου και του υψόμετρου πολλά χωριά αποκλείονται τον χειμώνα λόγω χιονιού.
Αν τους ρωτήσεις θα σου πουν πως νιώθουν Έλληνες. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στην Γερμανία και αλλού ως φθηνά εργατικά χέρια, όμως νιώθουν Έλληνες. Είναι περήφανοι για την καταγωγή τους, για την γλώσσα και την θρησκεία τους, όμως νιώθουν Έλληνες. Και είναι Έλληνες. Έλληνες που το κράτος τους έχει εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια, Έλληνες που διεκδικεί η Βουλγαρία και η Τουρκία για τα δικά τους συμφέροντα. Έλληνες που η γνώμη τους και η ιδιαιτερότητα τους δυστυχώς δεν λήφθηκε ποτέ υπόψιν από κανέναν αρμόδιο.Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας, αν τους φέρει ποτέ ο δρόμος προς την Θράκη, να αφιερώσουν μια μέρα να επισκεφθούν αυτά τα χωριά και να μιλήσουν με τους κατοίκους. Είναι επιφυλακτικοί αλλά είναι πολύ φιλόξενοι. Η άγνοια δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν, γεννάει μόνο φόβο. Και από τους συγκεκριμένους ανθρώπους δεν έχουμε τίποτα να φοβόμαστε.
Ας ορίσουμε λοιπόν αρχικά τον όρο "μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης". Πρόκειται για τους ανθρώπους εκείνους που ζουν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης σε 120 περίπου χωριά, αλλά και σε γειτονιές των μεγάλων πόλεων της Ξάνθης και της Κομοτηνής οι οποίοι εξαιρέθηκαν από την συμφωνία "περί ανταλλαγής των πληθυσμών" που υπογράφηκε μετά την καταστροφή της Σμύρνης, μεταξύ του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ. Αποτελούν περίπου το 1-2% του ελληνικού πληθυσμού και ορίζονται ως θρησκευτική μειονότητα αφού το χαρακτηριστικό όλων είναι ότι είναι μουσουλμάνοι. Η ελληνική μουσουλμανική μειονότητα αποτελείται από τρεις εθνοτικές ομάδες με χαρακτηριστικό την γλώσσα: τους τουρκόφωνους, τους πομάκους και τους ρομά. Γραπτή γλώσσα έχουν μόνο οι τουρκόφωνοι (τουρκικά) ενώ τα πομάκικα και τα τσιγγάνικα είναι διάλεκτοι και ως εκ τούτου συναντώνται μόνο στον προφορικό λόγο και κινδυνεύουν να χαθούν, καθώς τα τουρκικά επιβάλλονται και στα παιδιά που δεν ανήκουν στην τουρκόφωνη κοινότητα.
Οι άνθρωποι αυτοί είναι Έλληνες πολίτες. Έχουν ελληνική υπηκοότητα. Σύμφωνα με τον νόμο φοιτούν σε ελληνικά σχολεία, διδάσκονται ό,τι διδάσκονται και οι υπόλοιποι Έλληνες και επιπλέον μαθαίνουν τις διδαχές του Κορανίου (σε αντικατάσταση του μαθήματος των θρησκευτικών) και την τουρκική γλώσσα μαζί με την ελληνική. Στην περιοχή υπάρχουν μειονοτικά δημοτικά και γυμνάσια, όπου φοιτούν μαθητές της μειονότητας, όμως υπάρχουν και μεικτά σχολεία όπου φοιτούν τόσο παιδιά της μειονότητας όσο και χριστιανόπουλα. Οι άντρες υπηρετούν κανονικά στον ελληνικό στρατό, η μόνη διαφορά είναι ότι ορκίζονται στο Κοράνι και όχι στο Ευαγγέλιο. Οι μαθητές έχουν δικαίωμα να φοιτήσουν μέσω πανελλαδικών εξετάσεων στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ όλης της χώρας με δικό τους σύστημα μοριοδότησης από το 1997, το οποίο είναι διαφορετικό επειδή τα παιδιά αυτά έχουν προβλήματα με την γλώσσα. Συνήθως στο σπίτι μιλάνε την γλώσσα ή διάλεκτο της εθνοτικής ομάδας στην οποία ανήκουν. Στο μειονοτικό σχολείο διδάσκονται τα τούρκικα και τα ελληνικά. Κυκλοφορώντας στις μεγάλες πόλεις της περιοχής όπου υπάρχει μεικτός πληθυσμός μιλούν ελληνικά.Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς, φτάνει να θέλει, ότι όταν εναλλάσσεις τόσο συχνά την γλώσσα με την οποία εκφράζεσαι δεν μπορείς να την μιλάς σωστά και ο γραπτός λόγος είναι ακόμα πιο δύσκολος.
Τα παιδιά αυτά εισάγονται στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα περισσότερα επιλέγουν πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα, η Κομοτηνή. Δυσκολεύονται λόγω γλώσσας να τα τελειώσουν, όμως το όνειρο τους είναι να γυρίσουν πίσω και να ενισχύσουν τα χωριά τους με επιστήμονες. Πολλά από αυτά τα παιδιά επιλέγουν τα πανεπιστήμια της Κωνσταντίνουπολης και της Ανδριανούπολης. Το τουρκικό κράτος στα πλαίσια της προπαγάνδας ενισχύει τις σπουδές τους χαρίζοντας πολλές φορές τα δίδακτρα και επιτρέποντας την διαμονή σε εστίες. Το μεγαλύτερο ποσοστό και αυτών των παιδιών όμως επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Αξιοσημείωτο είναι πως πολλά από αυτά επιλέγουν να σπουδάσουν ελληνική φιλολογία στα τουρκικά πανεπιστήμια και να επιστρέψουν πίσω ως δάσκαλοι.
Οι σπουδές δεν είναι ο στόχος για τα παιδιά της μειονότητας. Οι οικογένειες είναι πολύ φτωχές, οι γονείς ασχολούνται με τις αγροτικές εργασίες (κυρίως στα καπνά) και την οικοδομή. Συνήθως δεν κάνουν σχέσεις όπως τα παιδιά της ηλικίας τους. Λόγω των ισλαμικών παραδόσεων και ανάλογα το χωριό, τα παιδιά αρραβωνιάζονται από μικρά και χωρίς να προηγηθεί κάποιος έστω εφηβικός έρωτας. Ο έρωτας δεν αποτελει τόσο μεγάλο ταμπού όσο ο γάμος με κάποιον Χριστιανό/Χριστιανή. Ακόμα και τα παιδιά που φεύγουν για σπουδές στις μεγάλες πόλεις δεν τολμούν να φανερώσουν τις όποιες ερωτικές τους σχέσεις με χριστιανούς. Οι ισλαμικές παραδόσεις κρατούν συνδεδεμένους τους κατοίκους των χωριών αυτών με την ιδιαίτερη ταυτότητα τους και τους προγόνους τους.
Για την ελληνική πολιτεία, οι άνθρωποι αυτοί αποτελούσαν απειλή. Επί Χούντας στον δρόμο προς τα χωριά αυτά υπήρχε μια μπάρα και φυλάκια, που απαιτούσαν ειδική άδεια από τους κατοίκους για το πέρασμα τους είτε προς την πόλη (Ξάνθη), είτε προς τα χωριά τους. Επισκέπτης χωρίς καταγωγή από τα χωριά αυτά δεν μπορούσε να πάει να τα επισκεφθεί χωρίς σοβαρό λόγο. Η μπάρα έκλεινε κάποια στιγμή την νύχτα μέχρι το πρωί, πολλοί από τους κατοίκους παρέμεναν στην πόλη μακριά από το σπίτι τους. Παρόλο που η Χούντα έπαψε το 1974, οι μπάρες και οι έλεγχοι καταργήθηκαν μόλις το 1997. Για όποιον επισκεφθεί την περιοχή, οι μπάρες είναι ακόμα εκεί, σκουριασμένες και μονίμως ανεβασμένες πια (κανείς δεν βρέθηκε να τις ξηλώσει αναρωτιέμαι), και τα παλιά φυλάκια έχουν γίνει στάσεις των λεωφορείων που ενώνουν τα χωριά μεταξύ τους και με την Ξάνθη. Εδώ και λίγα χρόνια έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες για την διεκδίκηση θέσης στο δημόσιο και φυσικά εκλέγονται στην ελληνική βουλή.
Εδώ και καιρό δεν έχουν πρόσβαση στην ελληνική τηλεόραση καθώς ο αναμεταδότης έχει καταστραφεί. Αντιθέτως μέσω δορυφορικής (συνήθως televes) "πιάνουν" τα διεθνή ΜΜΕ και φυσικά τα τούρκικα. Το διαδίκτυο επίσης δεν έχει φτάσει στα μέρη αυτά, ενώ είναι πολύ δύσκολη και η επικοινωνία μέσω κινητού καθώς δεν έχουν σήμα όλες οι εταιρείες και όταν αυτό συμβαίνει είναι σε συγκεκριμένα σημεία. Οι υποδομές των δρόμων είναι επίσης πολύ παλιές και χρειάζεται να γίνει μια καλή συντήρηση. Δεδομένου και του υψόμετρου πολλά χωριά αποκλείονται τον χειμώνα λόγω χιονιού.
Αν τους ρωτήσεις θα σου πουν πως νιώθουν Έλληνες. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στην Γερμανία και αλλού ως φθηνά εργατικά χέρια, όμως νιώθουν Έλληνες. Είναι περήφανοι για την καταγωγή τους, για την γλώσσα και την θρησκεία τους, όμως νιώθουν Έλληνες. Και είναι Έλληνες. Έλληνες που το κράτος τους έχει εγκαταλείψει εδώ και πολλά χρόνια, Έλληνες που διεκδικεί η Βουλγαρία και η Τουρκία για τα δικά τους συμφέροντα. Έλληνες που η γνώμη τους και η ιδιαιτερότητα τους δυστυχώς δεν λήφθηκε ποτέ υπόψιν από κανέναν αρμόδιο.Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας, αν τους φέρει ποτέ ο δρόμος προς την Θράκη, να αφιερώσουν μια μέρα να επισκεφθούν αυτά τα χωριά και να μιλήσουν με τους κατοίκους. Είναι επιφυλακτικοί αλλά είναι πολύ φιλόξενοι. Η άγνοια δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν, γεννάει μόνο φόβο. Και από τους συγκεκριμένους ανθρώπους δεν έχουμε τίποτα να φοβόμαστε.
