Κεμάλ και μεταρρυθμίσεις

    Ο Μουσταφά Κεμάλ(μετέπειτα Ατατούρκ), θεωρείται ο "πατέρας" του τουρκικού έθνους, και ο μεγαλύτερος μέχρι σήμερα μεταρρυθμιστής του τουρκικού κράτους. Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1880 και είναι ο ιδρυτής της τουρκικής δημοκρατίας μετά τον κατακερματισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
    Δεν θέλω να αναφερθώ στις πράξεις του Κεμάλ σε σχέση με τις μειονότητες της Αυτοκρατορίας, αυτό είναι ένα άλλο θέμα μιας επόμενης ίσως δημοσίευσης. Θα αναφερθώ όμως στο έργο του Κεμάλ(συνοπτικά) ως προς την πατρίδα του. Και Τούρκοι και ξένοι επιστήμονες αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του έναν χαρισματικό ηγέτη(δικτάτορα στην εποχή του), μια σημαντική προσωπικότητα του 20ου αιώνα.
    Ο Μουσταφά Κεμάλ αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στην δημιουργία αυτού που σήμερα θεωρούμε τουρκικό κράτος. Στις αρχές του 20ου αιώνα εξορίστηκε στην Συρία λόγω πολιτικών αναταραχών, όπου και οργάνωσε τις πρώτες ομάδες ατόμων αφοσιωμένων σε αυτόν. Οι ομάδες αυτές επεκτάθηκαν και στα Βαλκάνια. Συμμετείχε ενεργά στον Α Βαλκανικό και Α' Παγκόσμιο πόλεμο ως ταγματάρχης, διοικώντας τα στρατεύματα τόσο αποτελεσματικά ώστε να κερδίσει σεβασμό και αναγνώριση από τους συναδέλφους του.
    Λίγο μετά την ελληνική απόβαση στα Μικρασιατικά παράλια, οργάνωσε την Επιτροπή για την Άμυνα της Ανατολικής Μικράς Ασίας. Οι διχογνωμίες μεταξύ των αντιπάλων, και η αντίσταση στην ξένη κατοχή λειτούργησαν προς όφελος του Κεμάλ και των οπαδών του. Κατάφερε και σύναψε ειρήνη με την Ρωσία, ενώ οι διαφωνίες μεταξύ Ιταλών και Γάλλων, οδήγησαν στην εγκατάλειψη των Ελλήνων στην Μικρά Ασία, απέναντι σε έναν πανίσχυρο στρατιωτικά Κεμάλ, κάτι που οδήγησε στις τραγικές συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής. Το καλοκαίρι του 1923 υπέγραψε την Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία καθόρισε τα σημερινά εδάφη της Τουρκίας, ενώ το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου εξελέγη πρόεδρος της τουρκικής δημοκρατίας που ο ίδιος σύστησε.
    Η δεκαετία του 1920 χαρακτηρίζεται από μεταρρυθμίσεις που στόχο είχαν τον προσανατολισμό της Τουρκίας προς την Δύση. To 1924 καθιερώθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα(αν και ο Κεμάλ κυβέρνησε σχεδόν δικτατορικά). Εξάλειψε το Ισλάμ από την πολιτική και καθημερινή ζωή των Τούρκων, άλλαξε το αλφάβητο χρησιμοποιώντας λατινικούς χαρακτήρες και αντικαθιστώντας τους αραβικούς και απλοποίησε την δομή της τουρκικής γλώσσας. Επέβαλε την υιοθέτηση οικογενειακών ονομάτων-επιθέτων. Κατάφερε να εντάξει την Τουρκία στην Κοινωνία των Εθνών και με την υπογραφή της συνθήκης του Μοντρέ, ανέκτησε τον έλεγχο των Στενών.
    Μέσα σε σχεδόν είκοσι χρόνια κατάφερε να αποδώσει εθνική ταυτότητα στους Τούρκους, να αφήσει πίσω το οθωμανικό παρελθόν και να στραφεί ολοκληρωτικά προς την Δύση, όπου και πίστευε πως βρίσκεται η ανάπτυξη και η πρόοδος. Ο τουρκικός εθνικισμός οφείλεται κυρίως στον Ατατούρκ. Πέθανε το 1938 από κίρωση του ήπατος.

Νεοκλής Σαρρής; 1940-2011

    Απεβίωσε χτες σε ηλικία 71 ετών, ο διακεκριμένος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου (Κοινωνιολογία της Ιστορίας), Νεοκλής Σαρρής μετά από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και σπούδασε στα Πανεπιστήμια Κωνσταντινούπολης, Αθηνών και Γενεύης. Θεωρείται από τους κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες ειδικούς στα ελληνο-τουρκικά ζητήματα, και είναι ο πρώτος Έλληνας τουρκολόγος.

    Είχε βαθύτατη γνώση των ελληνοτουρκικών θεμάτων, και μεγάλο ταλέντο στην ανάλυση της τουρκικής ιδιοσυγκρασίας, χωρίς να βλέπει εχθρικά τον τουρκικό λαό. Τύγχανε μεγάλου σεβασμού τόσο των Τούρκων, όσο και των Ελλήνων.
    Έγραψε πολλά και σημαντικά βιβλία μεταξύ των οποίων: Φιλοσοφία της κοινωνίας και της πολιτείας, Οσμανική πραγματικότητα, Η οικογένεια στην Τουρκία, Ελληνική κοινωνία και Τηλεόραση, Η άλλη πλευρά κτλ. Καίρια θεωρείται η συμβολή του στην μετάφραση του βιβλίου του Τούρκου υπουργού εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου "¨Το στρατηγικό βάθος".
    Δεν θέλω να γράφω πολλά, ούτε να αναλωθώ σε καλά λόγια για το έργο του. Επρόκειτο για έναν κορυφαίο τουρκολόγο, πραγματικό γνώστη του αντικειμένου και φανταστικό καθηγητή. Ελπίζω το έργο του να συνεχιστεί και να εξελιχθεί από μας τους επόμενους, όπως και αυτός θα ήθελε. Αιωνία του η μνήμη!

Εδώ Πολυτεχνείο 2011

    Σαν σήμερα πριν 38 χρόνια η χούντα των Αθηνών κατέστειλε βίαια την εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου της Αθήνας, σε μια από τις τελευταίες της προσπάθειες να καταπνίξει τις απαιτήσεις για δημοκρατία του ελληνικού λαού. Η χούντα έπεσε λίγο καιρό αργότερα, αφού ακολούθησε και η κυπριακή τραγωδία. Δεν θα γράψουμε χιλιοειπωμένα πράγματα. Θα προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε τις εποχές, τότε και τώρα, και θα μιλήσουμε λίγο για αυτήν τη περιβόητη γενιά του Πολυτεχνείου που στις μέρες μας, έχει ακούσει τα εξ αμάξης.
    Ποια είναι η γενιά του Πολυτεχνείου?Είναι οι άνθρωποι που ήταν φοιτητές την πενταετία 1970-1975. Πιο συγκεκριμένα, είναι οι φοιτητές των Αθηναϊκών και όχι μόνο πανεπιστημίων που συμμετείχαν ενεργά στις καταλήψεις και διαμαρτυρίες της σχολής τους, είτε ως ενταγμένοι σε κάποια πολιτική παράταξη(δεν μιλάμε για κόμματα φυσικά στην εποχή της δικτατορίας), είτε ως ανένταχτοι. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν η πλειοψηφία της νεολαίας της εποχής. Είχαν όμως την υποστήριξη της πλειοψηφίας της κοινωνίας, που ζητούσε δημοκρατία και βασικές ελευθερίες.
    Πολλοί της παραπάνω γενιάς, λούφαξαν στα σπίτια τους όταν κατέβηκαν τα τανκς στους δρόμους, και έκαναν μέρες να εμφανιστούν στους δρόμους μετά την εισβολή του άρματος στο Πολυτεχνείο. Πολλοί έζησαν και συνελήφθησαν, έκαναν φυλακές, διέκοψαν τις σπουδές τους αναγκαστικά(διακοπή της αναβολής στράτευσης και θητεία σε δυσμενή μετάθεση). Πολλοί την έκαναν για το εξωτερικό και κάποιοι δεν επέστρεψαν ποτέ. Και κάποιοι λίγοι, εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός και την συμμετοχή τους(ακόμα και την μη συμμετοχή τους) σε αυτό, και το εξαργύρωσαν με κάθε τρόπο, πολιτικά, κοινωνικά, επαγγελματικά, οικονομικά. Αυτοί οι λίγοι αμαύρωσαν όλη την γενιά τους, και σήμερα στις δύσκολες εποχές που ζούμε, κρύβονται πίσω από αυτή την γενιά μόνο και μόνο για να μην κατηγορηθούν ονομαστικά.
    Το Πολυτεχνείο αποτελεί ορόσημο για την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Η δημοκρατία αποτελεί το πάγιο αίτημα κάθε κοινωνικά εξελιγμένης κοινωνίας. Οι νέοι της δεκαετίας του 1970, ζήτησαν και πάλεψαν για το αυτονόητο. Κάποιοι από αυτούς, σχεδόν σαράντα χρόνια μετά εξευτέλισαν όλες τις αξίες για το δικό τους προσωπικό όφελος, φτάνοντας την χώρα στην σημερινή κατάντια(με μεγάλο μέρος της ευθύνης και σε μας τους ίδιους). Η δημοκρατία είναι υπέρτατο αγαθό, το έχω ξαναπεί δεν διαπραγματεύεται. Όμως, η κατάντια της δημοκρατίας, η μη σωστή χρήση της θα λέγαμε, είναι δική μας ευθύνη και μόνο. Ας αλλάξουμε, όχι πολίτευμα αλλά μυαλά. Σήμερα τιμούμε τους νεκρούς, τους ανώνυμους που βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν, και όταν η χούντα έπεσε, προσπάθησαν να συνεχίσουν την ζωή τους αφανείς. Δεν τιμούμε αυτούς που στο όνομα της επανάστασης κατέστρεψαν την χώρα. Ζήτω η Δημοκρατία!

    

Δικομματισμός στην Ελλάδα:

    Πολύς λόγος γίνεται για τον δικομματισμό στην Ελλάδα και κυρίως για τις αρνητικές του συνέπειες στην διακυβέρνηση της Ελλάδας. Θα είχε λοιπόν ένα ενδιαφέρον να δούμε πώς ξεκίνησε και πως εξελίχθηκε ο δικομματισμός στην Ελλάδα συνοπτικά(δεν θα διδάξουμε και ιστορία βρε αδερφέ).
   Ο δικομματισμός στην χώρα μας εμφανίστηκε τον 19ο αιώνα, λίγο μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Το πρώτο κόμμα που ιδρύθηκε και νομιμοποιήθηκε συνταγματικά ήταν το κόμμα του Τρικούπη(Νεωτερικό κόμμα αν θυμάμαι καλά). Το αντίπαλο κόμμα ήταν αυτό του Κουμουνδούρου, το οποίο μετονομάστηκε σε "Εθνικό Κόμμα" από τον Θ.Δεληγιάννη.Τα δύο κόμματα αυτά εναλλάσσοντο στην εξουσία για δεκαπέντε χρόνια. Οι περισσότερες δημοκρατίες εκείνη την περίοδο είχαν δικομματικό σύστημα, και έχουν ακόμα με μειωμένα όμως ποσοστά προτίμησης(όπως και στην Ελλάδα).
   Το πολιτικό σκηνικό της χώρας ήταν γεμάτο αναταράξεις την επόμενη περίοδο(πόλεμος με Τουρκία, Βαλκανικοί, Α΄Παγκόσμιος, Μικρασιατική καταστροφή, δικτατορία Μεταξά, Β' Παγκόσμιος, Κατοχή, Εμφύλιος, Δικτατορία). Την περίοδο της Μεταπολίτευσης το δικομματικό σύστημα λειτούργησε με μεγάλη αποτελεσματικότητα, κυρίως γιατί ήταν ένα δημοκρατικό σύστημα σε σύγκριση με την δικτατορία. Τα δύο κόμματα που ιδρύθηκαν την δεκαετία του 1970 και κυριαρχούν έκτοτε στην πολιτική σκηνή, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ(με άλλα ονόματα τότε το καθένα), εναλλάσσονται στην εξουσία όλη αυτή την περίοδο, με εξαίρεση την Οικουμενική Κυβέρνηση το 1989.
    Η εναλλαγή στην εξουσία δύο ισχυρών κομμάτων φαίνεται να εξασφαλίζει πολιτική σταθερότητα, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Όμως ο δικομματισμός δεν είναι η "θεραπεία" για τα πάντα. Το ότι έχουμε πολυκομματική βουλή(ευτυχώς), δεν σημαίνει πως η δημοκρατία λειτουργεί σωστά. Το ιδανικό θα ήταν να εναλλάσσονται στην εξουσία όλα τα κόμματα, τα οποία θα έπρεπε και να αλλάζουν τα πρόσωπα τους. Όμως η κοινωνία είχε μάθει τόσα χρόνια να φανατίζεται με το ένα ή το άλλο κόμμα και να θεωρεί μίασμα το να ψηφίσει ένα άλλο κόμμα, έστω κι αν το κόμμα που ψήφιζε τόσα χρόνια δεν τον εκφράζει πια. Έχουμε μάθει να ψηφίζουμε το κόμμα που ψήφισαν οι δικοί μας, κάτι σαν κληρονομιά, χωρίς να σκεφτόμαστε πως άλλη λογική είχει ο παππούς μας πριν 50 χρόνια, άλλη ο πατέρας μας πριν 30 και άλλη πρέπει να έχουμε εμείς(οι συνθήκες αλλάζουν επίσης).
    Δεν ξέρω αν ο δικομματισμός φταίει για την κατάντια μας. Νομίζω πως θα ήταν άδικο να του ρίξουμε όλη την ευθύνη.Όλα είναι θέμα νοοτροπίας, έχουμε αρκετά κόμματα που κυμαίνονται από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά. Νομίζω ότι μπορούμε να στηρίξουμε και αυτά. Επίσης, δεν είναι καθόλου κακό να μην ανήκουμε πουθενά συγκεκριμένα και κάθε φορά να ψηφίζουμε με τις εκάστοτε συνθήκες και τα πρόσωπα, ανεξαρτήτως κόμματος(και δεν εννοώ τους προέδρους των κομμάτων αλλά τους υποψήφιους βουλευτές). Και μια και αναφέρθηκα στους προέδρους των κομμάτων θα ήθελα να δω ονόματα πέρα από τις οικογένειες, ονόματα που δεν τα ξέρω λόγω των γονιών τους αλλά λόγω του έργου τους.
    Πάντως όλα δείχνουν πως το δικομματικό σύστημα στην Ελλάδα έχει πάρει την κάτω βόλτα, κυρίως λόγω της βαθειάς κρίσης που υπάρχει στην κοινωνία μας. Ας ελπίσουμε πως το σύστημα θα αλλάξει, πάντα προς κάτι καλύτερο φυσικά. Ο δικομματισμός ιστορικά έκανε τον κύκλο του. Ας ελπίσουμε πως η όποια εξέλιξη του θα είναι και η καλύτερη.